ارزیابی برخی از خصوصیات مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های پنبه با هدف گزینش زودرسی

در این تحقیق، تعداد 25 ژنوتیپ مختلف پنبه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو ایستگاه تحقیقاتی پنبه کشور مورد مقایسه قرار گرفتند تا علاوه بر مطالعه صفات موثر در زودرسی، غربال ژنتیکی گردیده و در صورت دارا بودن صفات مهم اصلاحی از بهترین‎های آنها جهت جایگزینی و یا برای دورگ‎گیری‌ها و ایجاد کلکسیون‌های ویژه زودرسی استفاده گردند. درطول آزمایش، صفات مختلفی از قبیل عملکرد محصول، درصد زودرسی، تعداد و وزن قوزه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های رویا و زایا، طول بلندترین شاخه رویا، طول شاخه زایای پنجم و طول اولین میانگره مورد یادداشت‌برداری قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب صفات، اختلاف معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد شاخه رویا، طول بلندترین شاخه رویا، طول اولین میانگره، وزن قوزه، عملکرد و زودرسی نشان داد. براساس مقایسه میانگین، ژنوتیپ‌های سای اکرا-324، بلغار-539، شیرپان-603، تابلادیلا، شیرپان-539، کرما-111 و چکوروا -1518 از نظر عملکرد کل وش و ژنوتیپ‌های بلغار-539، شیرپان-539، بلی ایزوار، ب-557، تاشکند-6، شیرپان-603، نازیلی-84 و اولتان از نظر درصد زودرسی در صدر قرار گرفتند که این امر امکان شناسایی و انتخاب ژنوتیپ‌های زودرس را فراهم می‎سازد. همچنین صفت زودرسی با وزن قوزه، تعداد شاخه رویا و طول بلندترین شاخه رویا همبستگی منفی، ولی با طول اولین میانگره همبستگی مثبت معنی‌دار نشان داد. براساس نتایج، متوسط زودرسی کلیه ژنوتیپ‌های مورد بررسی 56/51 درصد بود، در حالی که میزان زودرسی رقم تجاری ساحل به‎عنوان شاهد 23/43 درصد و در مورد زودرس‎ترین ژنوتیپ 82/18 درصد برآورد گردید. بنابراین انتظار می‎رود از طریق سلکسیون ژنوتیپ‌های زودرس بتوان زودرسی پنبه را تا 25 درصد افزایش داد.